Το ΜΚΗΛ είναι το μόνο μουσείο κοσμημάτων στην Ελλάδα. Πρόκειται για ένα μη κερδοσκοπικό πολιτιστικό οργανισμό πιστοποιημένο από τον Ελληνικό Υπουργεία Οικονομικών και Πολιτισμού το 1993. Το Μουσείο λειτουργεί ως ένα διεθνές κέντρο για διακοσμητικούς και τις παραδοσιακές τέχνες και βιοτεχνίες, με έμφαση στη χρυσοχοΐα και σύγχρονα κοσμήματα στούντιο. Σε είκοσι χρόνια λειτουργίας του, το ΜΚΗΛ έχει οργανώσει πάνω από 80 περιοδικές εκθέσεις με διακοσμητικές τέχνες από το Μουσείο και ιδιωτικές συλλογές. 1.200 εξειδικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα έχουν φτάσει πάνω από 80.000 παιδιά και 60.000 ενήλικες, ενώ οι επισκέπτες μετράνε περισσότερο από το ½ εκατομμύρια. μελλοντική ατζέντα της περιλαμβάνει την εισαγωγή νέων εκπαιδευτικών μεθόδων της τέχνης και του πολιτισμού της εκπαίδευσης μέσα από τη διασκέδαση και έμπνευση δραστηριότητες για παιδιά και ενήλικες. Το ΜΚΗΛ δεν χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση. Το εισόδημά του προέρχεται από έσοδα. Πωλητήριο εισιτήρια και ιδιωτική χρηματοδότηση.
Ακολουθεί συνέντευξη με την Ιωάννα Λαλαούνη, διευθύντρια του Μουσείου Κοσμήματος Ηλία Λαλαούνη. Την ευχαριστώ πολύ.
Ο πατέρας σας υπήρξε ένας διεθνώς καταξιωμένος δημιουργός κοσμημάτων. Τι ρόλο έπαιξε ο αείμνηστος Κωνσταντινος Τσάτσος και ο Μποδοσάκης στην καλλιτεχνική πορεία του πατέρα σας;
Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος ήταν ένας από τους νονούς της δουλειάς του, δίνοντάς του την ιδέα. Όταν τον ειδε να αρχίζει να μελετάει την αρχαία ελληνική τέχνη, τις αρχαίες τεχνικές, να εκπαιδεύει τους χρυσοχόους, να παρακολουθεί τι γίνεται στα μουσεία του κόσμου αλλά, και τα νέα ελληνικά μουσεία με τις νέες ανασκαφές τη δεκαετια του 1950 του είπε ότι αυτά που έχει φτιάξει τα οποία είναι εμπνευσμένα από την αρχαία Ελλάδα, είναι πάρα πολύ σημαντικά και πρέπει να γίνουν το βασικό μότο της δουλειάς του επειδή, είναι κάτι που δεν υπάρχει και θα τον χαρακτηρίσει. Νομίζω ότι ήταν και καθηγητής του στο πανεπιστήμιο. Ο Μποδοσάκης τον στήριξε ως προς την επιχειρηματική δραστηριότητα δηλαδή, συχνά τον συμβούλευε για τον τρόπο με τον οποίο, θα έπρεπε να προχωρήσει την επιχειρηματική δραστηριότητα της εταιρείας. Όταν ο πατέρας μου χώρισε απο την εταιρεία "Ζολώτας", που ήταν οικογενειακή επιχείρηση και ξεκίνησε πια μόνος του, τον είχε βοηθήσει πολύ.
Αληθεύει ότι η Αυτοκράτειρα Φαράχ τον προσκάλεσε και παρουσίασε στο παλάτι, κοσμήματα εμπνευσμένα από περσικά μουσεία;
Επί 6 χρόνια ο σάχης της Περσίας καλούσε ανθρώπους από όλο τον κόσμο, από τον επιχειρηματικό, τον καλλιτεχνικό, τον πολιτικό για να μπορέσει να ανοίξει το Ιράν στον κόσμο. Ήταν εκσυγχρονιστής. Άνοιξε τα σύνορα και έφερε ξένο κοσμο. Μέσα από τις εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν και καλλιτεχνικές. Κάλεσαν καλλιτέχνες και έκαναν πολλές εκθέσεις, ανάμεσά τους και Έλληνες. Είχε πάει ο πατέρας μου, μαζί με τον Γιάννη Τσεκλένη και άλλους μαζί για να δείξουν την δουλειά τους, νομίζω τον είχαν καλέσει 2 φορές. Είχε δείξει μερικές από τις συλλογές και μία απο αυτές την είχε αφιερώσει στη Φαράχ η οποία, υπάρχει και σήμερα στο μουσείο και ονομάζεται "Από το λουριστάν στην περσέπολη", εμπνευσμένη από την αρχαία τέχνη της Περσίας. Επίσης, όταν είχε ήδη κάνει τις συλλογές "ασημένια παιχνιδίσματα" το 1973 που ήταν μια συλλογή από παιδικά σχέδια που είχαν κάνει οι μαθητές της σχολής "Μωραίτη", μια συλλογή που είχε γίνει σε ασήμι και πλέξιγκλας, με κινητικά κομμάτια πολύ διαφορετική και εικαστική. Μάλιστα, από αυτή τη συλλογή, είχε πάρει κάποια σχέδια των παιδιών της Φαράχ, για να τους κάνει κάποια αντικείμενα, κοσμήματα εμπνευσμένα απο τα σχέδιά τους.
Το 1998 το Μουσείο Πούσκιν στη Μόσχα φιλοξένησε μια μεγάλη έκθεση με κοσμήματα από 15 συλλογές του. Δύο βραχιόλια Λαλαούνη βρίσκονται πλέον ως μοναδικα σημεία αναφοράς για τους λάτρεις του είδους, στο victoria and albert museum του Λονδίνου.
Το victoria and albert museum είναι ένα τεράστιο μουσείο διακοσμητικών τεχνών. Έφτιαξε τα νέα "jewelry galleries", όπως τα ονόμασε και έβαλε μέσα την ιστορία του κοσμήματος μέσα απο τις συλλογές του. Εκεί υπάρχουν 2 μοναδικά βραχιόλια "Λαλαούνη', ένα απο τη βυζαντινή συλλογή και ένα απο τη γεωμετρική. Τα σχέδιά τους είναι μοναδικά έτσι, αντιπροσωπεύεται και ο Ηλίας Λαλαούνης μέσα από αυτό το σημαντικό μουσείο. Έχει εκθέσει σε πάρα πολλά μουσεία του κόσμου, στο Ισραηλ, στο ισλαμικό μουσείο στην Κωνσταντινούπολη, στη Φιλαδέλφεια, στο Παρίσι, το 2008 στη Ρουμανία, το 1998 στη Μόσχα, το 2001 στο ίδρυμα Ωνάση στη Νέα Υόρκη.
Τα κοσμήματα Λαλαούνης είναι αναγνωρισμένα και καταξιωμένα στο εξωτερικό. Ισχύει το ίδιο για το μουσείο και πώς φροντίζετε για την προβολή του εντός και κυρίως εκτός Ελλάδας;
Το μουσείο είναι ένας καταξιωμένος οργανισμός πλέον, μετά από 22 χρόνια λειτουργίας. Στην Ελλάδα, είναι το μοναδικό μουσείο κοσμήματος οπότε, αντιπροσωπεύει μία ολόκληρη ελληνική παραδοσιακή τέχνη. Μετά από 5000 χρόνια, έχουμε να επιδείξουμε ουσιαστικά ένα πολύτιμο αντικείμενο που μιλάει για τις κοινωνίες από τις οποίες φτιάχτηκε. Είναι πολύ σημαντικό ότι υπάρχει ένα τέτοιο μουσείο στην Ελλάδα. Στο εξωτερικό έχουμε πολύ καλή φημη, πολύ καλές συνεργασίες γιατί πραγματοποιήσαμε πάρα πολλές εκθέσεις με ιστορικά κοσμηματα και εκθέσεις με κομμάτια καλλιτεχνών. Προσπαθούμε να κρατάμε την προβολή του μουσείου με ένα εύρος πολιτιστικών προγραμμάτων όμως, με εξειδίκευση και λεω με εξειδίκευση γιατί πολλά μουσεία κάνουν πολλά πράγματα. Είναι αρχαία μουσεία κάνουν σύγχρονα, είναι σύγχρονα κάνουν αρχαία. τα μπερδεύουν λιγάκι. Ο καθένας κάνει οτι νομίζει για να προβάλει το μουσείο του αλλά εμείς, είτε αυτό μας κοστίζει ή δεν μας κοστίζει, έχουμε μια εξειδίκευση στις διακοσμητικές τέχνες και στο κόσμημα. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να μπορέσουμε να προβάλουμε την ιστορική πλευρά του κοσμήματος, όχι μόνο απο τις ελληνικές συλλογές και δεν αναφέρομαι στις αρχαίες, υπάρχουν τα αρχαιολογικά μουσεία για αυτό. Αναφέρομαι στις ιστορικές συλλογές ανά τον κόσμο. Έχουμε κανει ethnik touring, agent in silver, εκθέσεις με ρολόγια τσέπης, με ιστορικά αντικείμενα. Προσπαθούμε να οργανώσουμε όσες περισσότερες εκθέσεις μπορούμε αλλά, είναι πάρα πολύ χρονοβόρο και κοστίζει πάρα πολύ. Επειδή, δεν έχουμε κρατική επιδότηση και ιδιωτικές επιδοτήσεις και χορηγίες είναι λίγο δύσκολο. Πραγματοποιούμε εκθέσεις στο μουσείο και στο εξωτερικό. Υπάρχουν εκπαιδευτικά προγράμματα τα οποία είναι ανοιχτά για να καλύψουν όχι μόνο την ιστορία της τέχνης, του Λαλαούνη, του κοσμήματος αλλά, με βάση την εξειδίκευση, να βοηθήσουν τους νέους, να ενταχτούν δημιουργικά και ψυχαγωγικά μέσα σε ένα μουσείο. Είναι πολύ σημαντικό αυτό για εμάς. Τα παιδιά δεν θα κάνουν μια ξενάγηση, θα φύγουν και δεν θα θυμούνται τίποτα. Προσπαθούμε να καταλάβουν και να αφομοιώσουν την τέχνη, μέσω διαλόγου και να τους αναπτύξουμε την περιέργεια για πολλές φάσεις και εκφάνσεις του ελληνικού πολιτισμού, είτε αυτό λέγεται κόσμημα, ή αρχαιολογία, ή αρχιτεκτονική, ή νέες τεχνολογίες. Επίσης, υπάρχουν τα προγράμματα για ενήλικες. Τα εμπλουτίζουμε όσο μπορούμε γιατί όλα αυτά είναι αυτοχρηματοδοτούμενα, με εργαστήρια, εκπαιδευτικά προγράμματα, ποιοτικά προγράμματα, διαλέξεις, ξεναγήσεις. Φυσικά, υπάρχουν και τα προγράμματα για ειδικές ομάδες κοινου. Ειδικές ομάδες κοινού μπορεί να είναι εξειδικευμένοι επαγγελματίες που έρχονται από το εξωτερικό. Είχε έρθει, μια ομόδα απο την Κίνα που ήταν καθηγητές για τη μετεκπαίδευσή τους και ήθελαν να δουν πως έχει εξελιχθεί η ελληνική χρυσοχοία μέσα από την εργασία του Ηλία Λαλαούνη. Έχουμε επίσης προγράμματα για άτομα με ειδικές ανάγκες και προσπαθούμε να βρούμε χορηγίες για να τα αναπτύξουμε. Το μουσείο σχεδιάστηκε από την αρχή με πρόσβαση για αμεα. Για το εξωτερικό γινονται παρα πολλα πραγματα. Ένα από τα ωραία νέα είναι ότι θα ξεκινήσουμε ένα summer school για ξένους φοιτητές και Έλληνες, με θέμα την κλασσική αρχαιολογία και ιστορία του κοσμήματος, από την κλασσική Ελλάδα μέχρι σήμερα.
Με ποιο κριτήριο επιλέγετε τους δημιουργούς για τις περιοδικές εκθέσεις του μουσείου;
Τα κριτήρια είναι πάρα πολλά. Παραδείγματος χάριν, για τη συγκεκριμένη έκθεση που έχουμε τώρα, το κριτήριο ήταν να μπορέσουμε να ενσωματώσουμε στην έκθεση δημιουργούς από όλες τις κατηγορίες, νέους, καταξιωμένους, κάποιους που είναι πιο πολύ στο εμπορικό κόσμημα, κάποιους που είναι πιο πολύ στο εικαστικό κόσμημα, κάποιοι που έχουν κάνει και άλλα πράγματα όπως ο Ντάσιος που κάνει ρούχα πια, κάποιοι που κάνουν δημιουργίες για διαφορετικές περιπτώσεις όπως η Μαρία Μάστορη, να συμπεριλάβουμε δημιουργούς που δουλεύουν σε διαφορετικά υλικά και 2-3 οι οποίοι δεν θεωρούνται σπουδαίοι δημιουργοί αλλά, διαθέτουν πάθος σε ενα χόμπυ που έχουν. Το βασικό κριτήριο ήταν δημιουργοί που ζουν και εργάζονται στην Ελλαδα. Έχουμε εκθέσει χιλιάδες δημιουργούς από το εξωτερικό. Τέτοιες εκθέσεις ξεκίνησαν από το 1996. Κλείσαμε 20 χρόνια συνεργασίας με ξένους δημιουργούς.
Ποιοι είναι οι μελλοντικοί στόχοι του μουσείου;
Να αναπτύξει περισσότερο τους τομείς μέσα στο χώρο του μουσείου, για να τον διατηρήσουν ως ένα πολύ ζωντανό οργανισμό. Φοβομαστε τα μουσεία μην γίνουν βιβλιοθήκες, οπότε προσπαθούμε να αναπτύξουμε στο μουσείο ένα τρόπο τεκμηρίωσης και έκθεσης των συλλογών και των προγραμμάτων. Να κάνουμε περισσότερες εκθέσεις με τον Ηλία Λαλαούνη αλλά, και Έλληνες δημιουργούς στο εξωτερικό. Να αναπτύξουμε και τα εκπαιδευτικά προγράμματα για αμεα με νέες τεχνολογίες. Οι νέες τεχνολογίες να είναι κάτι, το οποίο θα ενσωματωθεί μέσα στο μουσείο αλλά, δεν θα το χαρακτηρίζει. Σε άλλα μουσεία του κόσμου μπορεί κανείς, ιντερνετικά, να μάθει πάρα πολλά. Αυτό δεν πρέπει να αντικαταστήσει το μουσείο. Τα μουσεία πρέπει να ακολουθούν τις τεχνολογίες αλλά όχι να αντικατασταθούν από αυτές. Γιατί μετά χάνεται η ουσία, η επαφή και γνωριμία με τα ίδια τα αντικείμενα.
